| hydrolysis ཆུ་གསིལ་རྫས་སྦྱོར། ཆུ་བཤིག་རྫས་སྦྱོར། | biol. | [ཆུ་གསིལ་བ་སྟེ་ཆུའི་འདུས་རྡུལ་བཤིག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བའི་རྫས་སྦྱོར།] |
| Hydrolase ཆུ་བཤིག་སྨིན་རྫས། | biol. | |
| hydrogen ions ཡང་རླུང་གྱེས་རྡུལ། | chem. The positively charged ion, H+, characteristic of acids, that consists of a hydrogen atom that has lost an electron | ཕོ་ཁུར་དང་ལྡན་པའི་གྱེས་རྡུལ་ཏེ་ H+ ཡིན། འདི་ནི་སྐྱུར་རྫས་ཀྱི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་ཡིན་ཞིང་། གློག་རྡུལ་གཅིག་བརླགས་ཟིན་པའི་ཡང་རླུང་རྡུལ་ཕྲན་གཅིག་གིས་གྲུབ། |
| Hydrogen fusion reaction ཡང་རླུང་འདུས་འགྱུར། | phys. | |
| hydrogen bonding ཡང་རླུང་འཆིང་སྦྱོར། | chem. The effect of hydrogen bonds, which are the strongest intermolecular force; this is largely responsible for the unique properties of water and for the ability of molecules in living systems to maintain the appropriate structure to carry out their biochemical functions; e.g., the double helix structure of DNA. | འདུས་རྡུལ་དབར་གྱི་འཆིང་ཤུགས་ཆེ་ཤོས་ཡིན་པའི་ཡང་རླུང་འཆིང་བའི་ཤུགས་རྐྱེན་དེ་ལ་གོ་ཞིང་། འདི་ནི་ཆུའི་ཐུན་མིན་ཁྱད་ཆོས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་ཅིང་། སྐྱེ་ལྡན་མ་ལག་ནང་གི་འདུས་རྡུལ་ལ་ཆགས་བཀོད་ངེས་ཅན་ཞིག་ཉར་བཟུང་བྱེད་པའི་ནུས་པ་དང་དེ་དག་གིས་སྐྱེ་དངོས་རྫས་སྦྱོར་གྱི་བྱེད་ལས་སྒྲུབ་པའི་ནུས་པ་དང་ཡང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་ཡིན། དཔེར་ན། ཌི་ཨེན་ཨེ་ཡི་གཅུས་གཟུགས་ཉིས་ལྡན་གྱི་ཆགས་བཀོད་ལྟ་བུ། |
| hydrogen bond ཡང་རླུང་འཆིང་བ། | chem. A chemical bond in which a hydrogen atom of one molecule is attracted to an electronegative atom, especially a nitrogen, oxygen, or fluorine atom, usually of another molecule. | འདུས་རྡུལ་ཞིག་གི་ཡང་རླུང་རྡུལ་ཕྲན་དེ་འདུས་རྡུལ་གཞན་ཞིག་གི་གློག་གི་མོ་གཤིས་ཆེ་བའི་རྡུལ་ཕྲན་ཟེ་རླུང་ངམ། འཚོ་རླུང་། ཡང་ན། ཕུ་ལའོ་རིན་ལྟ་བུ་ལ་འབྱར་བར་བྱེད་པའི་རྫས་སྦྱོར་གྱི་འཆིང་བ་ཞིག |
| hydrogen ཡང་རླུང། | chem. A colourless, odourless, highly flammable gas, the chemical element of atomic number 1 | ཁ་དོག་མེད་ཅིང་། དྲི་མ་མེད་ལ། འབར་སྐྱེན་པའི་རླངས་གཟུགས། རྡུལ་གྲངས་གཅིག་ཅན་གྱི་རྩ་རྫས། |
| hydrofoil ཆུ་གཤོག | phys. A winglike structure attached to the hull of a boat that raises all or part of the hull out of the water when the boat is moving forward, thus reducing drag. | མཚོ་གྲུ་ཡི་ཕྱི་སྒྲོམ་ལ་སྦྱར་ཡོད་པའི་གཤོག་པའི་དབྱིབས་ཀྱི་ཆགས་བཀོད་ཅིག་ལ་གོ་ཞིང་། མཚོ་གྲུ་མདུན་དུ་བགྲོད་སྐབས་ཕྱི་སྒྲོམ་ཆ་ཚང་ངམ་ཆ་ཤས་ཤིག་ཆུ་ཁ་རུ་ཡར་འགྱོགས་པར་བྱེད་པས་འདྲུད་ཤུགས་ཇེ་ཉུང་དུ་གཏོང་། |
| hydroelectricity ཆུ་གློག། | phys. | |
| hydroelectric plant ཆུ་ཤུགས་གློག་ཁང། | phys. | |
| hydrochloric acid ཧ་ཡེ་ཌོ་ཁོ་ལོ་རིག་སྐྱུར་རྫས། | chem. A solution of hydrogen chloride in water. It is a very strong, poisonous, and corrosive acid with a sharp odor and is used in food processing, metal cleaning, and dyeing. Small amounts of hydrochloric acid are also secreted by the stomachs of animals for digestion. | ཆུའི་ནང་དུ་ཡང་རླུང་ཚྭ་རླུང་འདུས་རྡུལ་བཞུས་པའི་གཤེར་ཁུ་ཞིག།འདི་ནི་ཤུགས་ཆེ་ཞིང་། དུག་ཤེད་ཅན། གཡའ་རྫས་ཅན་གྱི་སྐྱུར་རྫས་དྲི་ངད་ཆེ་བ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་། ཟ་མ་བཟོ་ལས་དང་། ལྕགས་རིགས་གཙང་བཟོ། ཚོས་རྒྱག་པ་བཅས་ལ་སྤྱོད། སྲོག་ཆགས་ཀྱི་ཕོ་བས་ཀྱང་ཟས་འཇུ་བའི་ཆེད་དུ་ཧ་ཡེ་ཌོ་ཁོ་ལོ་རིག་སྐྱུར་རྫས་ཉུང་ཉུང་ཞིག་གློད་འདོན་བྱེད། |
| hydrocarbon ཡང་སོལ་རྡུལ་རྫས། | chem. A compound containing carbon and hydrogen atoms only. | ཁར་སྦོན་དང་ཡང་རླུང་ཁོ་ནས་གྲུབ་པའི་འདུས་རྫས་ཤིག་ལ་ཟེར། |
| hydraulics ཆུ་ཤུགས་རིག་པ། | phys. The science that deals with the laws governing water or other liquids in motion and their applications in engineering. | འགུལ་སྐྱོད་ཀྱི་ངོ་བོར་ཡོད་པའི་ཆུ་དང་གཤེར་གཟུགས་གཞན་གྱི་གནས་སྟངས་ལ་འགྲེལ་བཤད་བྱེད་པའི་གཏན་ཁྲིམས་ཁག་དང་། དེ་དག་འཕྲུལ་བཟོ་རིག་པའི་ཐད་ལ་བེད་སྤྱོད་ཅི་ཡོད་སྟོན་པའི་ཚན་རིག་ཅིག |
| hydraulic press གཤེར་བཀོལ་གནོན་ཆས། | phys. A machine permitting a small force applied to a small piston to produce, through fluid pressure, a large force on a large piston. | ཕུ་མདའ་ཆུང་ཆུང་ཞིག་ལ་ཤུགས་ཆུང་ཆུང་ཞིག་རྒྱབ་སྟེ་གཤེར་གཟུགས་ཀྱི་གནོན་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཕུ་མདའ་ཆེན་པོ་ཞིག་གི་ཐོག་ཏུ་ཤུགས་ཆེན་པོ་ཞིག་བསྐྲུན་དུ་འཇུག་པའི་ཡོ་ཆས་ཤིག |
| hydraulic fracturing ཆུ་ཤུགས་གཤག་ལས། | phys. A process in which fractures in rocks below the earth's surface are opened and widened by injecting chemicals and liquids at high pressure: used especially to extract natural gas or oil. | རྫས་དང་གཤེར་གཟུགས་གནོན་ཤུགས་ཆེན་པོའི་སྒོ་ནས་བླུག་པ་ལ་བརྟེན་ནས་གོ་ལའི་ཕྱི་ངོས་ཀྱི་འོག་ན་ཡོད་པའི་བྲག་རྡོར་གས་ཁ་བཟོ་བ་དང་གས་ཁ་དེ་ཆེ་རུ་བཟོ་བའི་རྒྱུད་རིམ་ཞིག གཙོ་བོ་རང་བྱུང་རླངས་རྫས་སམ་སྣུམ་འདོན་པར་སྤྱོད། |
